Anayasa Mahkemesi Yüce Divan Salonu’nda, ‘Bireysel Başvurunun 11’inci Yılı Uluslararası Konferansı’ düzenlendi. Konferansa AYM Başkanı Zühtü Arslan, Yargıtay Başkanı Mehmet Akarca, AYM Başkan Vekili Kadir Özkaya, Avrupa Birliği Türkiye Delegasyonu Başkanı Büyükelçi Nikolaus Meyer-Landrut ile AYM üyeleri katıldı.
SON 2 YILDA BİREYSEL BAŞVURUDA REKOR ARTIŞ
AYM Başkanı Zühtü Arslan, bireysel başvurunun iş yükünde olağanüstü artış olduğunu ifade etti.
Arslan, “Geride bıraktığımız 11 yıl içinde mahkemeye 555 binden fazla başvuru yapılmış, bunun 425 bin kadarı, yani yaklaşık yüzde 77’si karara bağlanmıştır. AYM önünde halen maalesef 130 bin kadar bireysel başvuru bulunmaktadır. AYM’nin önündeki başvuru neredeyse Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin 46 ülkeden aldığı başvurunun 2 katı kadar. Bu kadar fazla başvuru alırken AYM ne kadar kararı sonuçlandırıyor; toplamda baktığımızda yüzde 77’sini karşılamış durumda. Son 2 yılda bireysel başvurunun iş yükünde olağanüstü artış var. Son 2 yılın yıllık ortalamasının 100 bin olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz. Mahkememiz geçen yıl yaklaşık 74 bin, bu yıl da şu ana kadar yaklaşık 52 bin başvuruyu karara bağlamıştır” dedi.
KİMLER AYM’YE BAŞVURDU?
Arslan, “Yaşam hakkından ifade özgürlüğüne, mülkiyet hakkından din özgürlüğüne kadar bireysel başvuru kapsamındaki tüm anayasal hak ve özgürlüklerin ihlal edildiğine yönelik çok sayıda başvuru yapılmıştır” dedi ve şunları ekledi:
“Gerçekten de 11 yıldır tecrübeye baktığımızda toplumun her kesiminden bireylerin muhtemel hak ihlalleri karşısında AYM’ye başvurdukları görülmekte. Bu başvurularda, haksız yere işinden edilen işçiden tarlasına kamulaştırmasız el atılan çiftçiye, yazdığı yazıdan dolayı yaptırıma maruz kalan yerel gazeteciden gösteriye katılması nedeniyle okuldan uzaklaştırılan öğrenciye hemen her meslek grubundan bireyler temel haklarının ihlal edildiğinden AYM’ye başvurmuşlardır. AYM, bu ve benzeri binlerce, hatta on binlerce başvuruda hak ihlali bularak başvurucuların mağduriyetlerini giderecek kararlar vermiştir. Mahkememiz bu kararlarda anayasal hak ve özgürlüklere ilişkin temel ilkeleri ortaya koymuş ve ihlale yol açan yapısal sorunları da tespit etmiştir.”
‘YENİ İHLALLERE KARŞI TEDBİR HAYATİ DERECEDE ÖNEMLİ’
Arslan, bireysel başvuruda AYM’nin bir sistem kurduğuna, başvuruları filtreden geçirme ve diğer başvuruların bir şekilde derece mahkemeleri tarafında kara bağlanma yönünde bir sistem inşa ettiğine dikkat çekerek, “Ama unutmamamız gereken temel mesele vardır; bireysel başvuru olağan bir kanun yolu değildir. Bireysel başvuru ikincil nitelikte bir hak arama yoludur. Bu anlamda AYM ilk elden hak ihlali şikayetlerini inceleyen bir merci değildir. AYM, Yargıtay ve Danıştay’dan geçen her uyuşmazlığı çözüme kavuşturacak bir temyiz merci de değildir. AYM bu süreçte temel hak ve özgürlüklerin ihlali iddialarının derece mahkemelerin karşılayamadığı durumda devreye girecek bir organdır.
İş yükünün azaltılması ve bireysel başvurunun başarısı büyük ölçüde ihlal kararlarının gereğinin tam olarak yerine getirilmesine bağlıdır. Diğer yandan, iş yükünün azaltılması ihlal kararlarının gereğinin yerine getirilmesine bağlıdır. Bu anlamda AYM’nin verdiği bir ihlal kararından sonra, ihlalin kaynağına göre yasama, idare veya mahkemelerin bir yandan somut ihlali ortadan kaldırmaya diğer yandan da benzeri yeni ihlallerin engellenmesine yönelik tedbirler alması hayati derecede önemlidir” dedi.